રશિયા યુક્રેન યુદ્ધ: રશિયાનો વાર્ષિક 38.56 લાખ કરોડનો બિઝનેસ નાશ પામ્યો
રશિયા પર આર્થિક પ્રતિબંધોનો નવો રાઉન્ડ શરૂ થયો છે. વિશ્વના ઘણા દેશોએ પોતપોતાની રીતે નિયંત્રણો લાદવાનું શરૂ કરી દીધું છે. નવા યુરોપિયન યુનિયનમાંથી પાંચ દેશોએ રશિયા પાસેથી પ્રેફરન્શિયલ નેશન (MFN)નો દરજ્જો પાછો ખેંચી લીધો છે. આ પ્રતિબંધોને કારણે રશિયાને 38.56 લાખ કરોડ રૂપિયાના વાર્ષિક ટર્નઓવરનું નુકસાન થયું છે. ઓસ્ટ્રેલિયાએ આ એપિસોડમાં નવીનતમ પગલું ભર્યું છે.
ઓસ્ટ્રેલિયાએ રશિયામાં એલ્યુમિના અને બોક્સાઈટની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. ઑસ્ટ્રેલિયાએ રવિવારે યુક્રેનને વધુ શસ્ત્રો અને માનવતાવાદી સહાયનું વચન આપતા પ્રતિબંધો લાદ્યા હતા. ઓસ્ટ્રેલિયા દ્વારા લાદવામાં આવેલા નિકાસ પ્રતિબંધનો હેતુ રશિયામાં એલ્યુમિનિયમના ઉત્પાદનને અસર કરવાનો છે, જે તેના એલ્યુમિનાના 20 ટકા માટે ઓસ્ટ્રેલિયા પર નિર્ભર છે.
ઓસ્ટ્રેલિયાએ આ પગલું ત્યારે ઉઠાવ્યું છે, જ્યારે થોડા દિવસ પહેલા તેણે રશિયન ઓલિગાર્ક ઓલેગ ડેરીપાસ્કા પર પ્રતિબંધ લગાવ્યો હતો. ઓલેગ ડેરીપાસ્કા ક્વીન્સલેન્ડ એલ્યુમિના લિમિટેડમાં થોડો હિસ્સો ધરાવે છે. આ કંપની રશિયન એલ્યુમિનિયમ કંપની રુસલ અને માઇનિંગ જાયન્ટ રિયો ટિંટો વચ્ચેનું સંયુક્ત સાહસ છે. ઓસ્ટ્રેલિયાના વડા પ્રધાન સ્કોટ મોરિસનના જણાવ્યા અનુસાર, તેમની સરકાર યુક્રેનમાંથી રશિયન દળોને ભગાડવા માટે પુતિન સરકાર પર મહત્તમ દબાણ લાવવા માટે કામ કરી રહી છે. મેરિસનના જણાવ્યા અનુસાર, યુક્રેન પર હુમલા બાદ ઓસ્ટ્રેલિયાએ રશિયન સ્થાપનો પર 476 પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે.
રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેના યુદ્ધને કારણે દુનિયા બે ભાગમાં વહેંચાયેલી જોવા મળી રહી છે. એક તરફ રશિયા, બેલારુસ, સીરિયા અને આરબ દેશો છે તો બીજી તરફ અમેરિકા અને યુરોપિયન સમુદાયના દેશો છે. રશિયન ચલણ રૂબલના મૂલ્યમાં ડોલર સામે 30 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. આવી સ્થિતિમાં અમેરિકા સહિત પાંચ દેશોએ રશિયા પાસેથી મોસ્ટ ફેવર્ડ નેશન અથવા MFNનો દરજ્જો છીનવી લીધો છે.
વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WTO) ના 164 સભ્ય દેશો છે. તેના હેઠળના તમામ દેશો એકબીજાને MFN સ્ટેટસ આપે છે. આ પછી, બધા દેશો કોઈપણ ભેદભાવ વિના એકબીજા સાથે સરળતાથી વેપાર કરી શકે છે. ધારો કે ભારત તેની સાથે વેપાર કરવા માટે જાપાનને કેટલીક વિશેષ સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે, તો તેણે વિશ્વ વેપાર સંગઠનના અન્ય સભ્યોને પણ તે જ સુવિધાઓ આપવી પડશે.
તેવી જ રીતે, અન્ય દેશોમાં વ્યાપાર કરવા માટે ભારતને વિશેષ છૂટ આપવામાં આવે છે. આ સ્થિતિ હેઠળ, એક દેશ બીજા દેશમાં સૌથી ઓછી કસ્ટમ ડ્યુટી અથવા કોઈપણ ડ્યુટી સાથે આયાત-નિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે. સભ્ય દેશો પણ અન્ય દેશોની કંપનીઓને લાયસન્સ પ્રક્રિયામાં છૂટછાટ આપે છે. વિકાસશીલ દેશો માટે અન્ય દેશના બજારોમાં પ્રવેશ મેળવવો સરળ બને છે.
પાંચ દેશો દ્વારા રશિયા પાસેથી MFN સ્ટેટસ રદ કર્યા પછી, પરસ્પર વેપાર પર અસર નિશ્ચિત છે, જે 38.56 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ હોઈ શકે છે. રશિયાનો અમેરિકા સાથે વાર્ષિક વેપાર રૂ. 1.79 લાખ કરોડનો છે, જે હવે અટકી ગયો છે. યુરોપિયન કોમ્યુનિટી સાથે 21.38 લાખ કરોડ રૂપિયા, કેનેડા સાથે 12.74 હજાર કરોડ રૂપિયા, જાપાન સાથે 1.44 લાખ કરોડ રૂપિયા, બ્રિટન સાથે 1.21 લાખ કરોડ રૂપિયાનો બિઝનેસ હવે ઠપ્પ થઈ ગયો છે. અગાઉ, રશિયન રૂબલના મૂલ્યમાં ડોલર સામે 30 ટકાનો ઘટાડો થયો છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય બેંકિંગ સિસ્ટમ SWIFTમાંથી રશિયાને પણ બાકાત રાખવામાં આવ્યું છે. પશ્ચિમી દેશોએ રશિયાની સેન્ટ્રલ બેંકની સંપત્તિઓ ફ્રીઝ કરી છે. રશિયાની વિદેશી મૂડી અનામત $630 બિલિયન છે. યુએસ અને બ્રિટને રશિયાની બે સૌથી મોટી બેંકો Sberbank અને VTB બેંક પર એકપક્ષીય પ્રતિબંધો લાદ્યા છે.
